Bẫy thu nhập trung bình là gì? Làm thế nào để tránh?

Bẫy thu nhập trung bình là một vấn đề cấp thiết mà nhiều quốc gia đang tìm cách giải quyết. Đây là tình trạng mà nhiều nước thường mắc phải và không thể thoát khỏi nhóm có thu nhập trung bình. Tại Việt Nam, tình trạng này lại càng cấp thiết hơn khi GDP bình quân đầu người chỉ từ 2.500 đến 3.500 USD trong những năm trở lại đây. Vậy, bẫy thu nhập trung bình là gì? 

Bẫy thu nhập trung bình là gì? Làm thế nào để tránh?

Bẫy thu nhập trung bình là gì?

Bẫy thu nhập trung bình hay còn được gọi là Middle Income Trap nó thể hiện một nền kinh tế đã vượt qua mức thu nhập thấp dưới 1,025 USD/người. Từ đó, trở thành một nước có mức thu nhập trung bình khoảng từ 1,025 đến 12,475 USD/người. 

Tuy nhiên, những nước này lại bị mắc kẹt trong khoảng mức thu nhập này và họ không thể vươn lên nước có mức thu nhập cao trên 12,475 USD/người. Nguyên nhân chủ yếu là do các yếu tố như:

• Không có lợi thế về nguồn nhân lực giá rẻ so với các nước có thu nhập thấp.
• Nguồn nhân lực có tay nghề, trình độ cao lại đang còn thiếu.
• Cơ sở hạ tầng, trang thiết bị chưa được đầu tư bài bản.

Bẫy thu nhập trung bình là hiện tượng xuất hiện ở nhiều quốc gia

Đặc điểm của nền kinh tế bị mắc bẫy thu nhập trung bình là gì?

Bẫy thu nhập trung bình là hiện tượng xuất hiện ở nhiều quốc gia. Hầu hết những quốc gia mắc bẫy thu nhập trung bình sẽ có một số đặc điểm chung sau:

• Tỉ lệ đầu tư phát triển tương đối thấp.
• Kinh tế phát triển phụ thuộc chủ yếu vào các tài nguyên có sẵn trong nước, chứ không do các chính sách kinh tế của nhà nước.
• Hàng hoá không có sức cạnh tranh về giá, chất lượng trong và ngoài nước.
• Giá nhân công liên tục tăng, thị trường lao động kém sôi động.
• Ngành nghề chế tạo chậm phát triển không được đầu tư.

• Khoa học công nghệ lạc hậu không phát triển, ngành công nghiệp thiếu đa dạng.

Tỉ lệ đầu tư thấp là đặc điểm của bẫy thu nhập trung bình

Nguyên nhân của bẫy thu nhập trung bình là gì?

Sự hình thành bẫy thu nhập trung bình không phải ngẫu nhiên mà có. Bẫy thu nhập trung bình xuất phát từ một số nguyên nhân cơ bản sau:

Phụ thuộc vào nguồn nhân công giá rẻ

Hiện nay có rất nhiều quốc gia vẫn dựa vào lợi thế nguồn nhân lực giá rẻ nhằm thu hút các nhà đầu tư, giúp cho GDP tăng. Tuy nhiên, khi nền kinh tế phát triển kéo theo đó là đời sống của người dân tăng theo làm cho nguồn lao động giá rẻ sẽ không còn nữa. Từ đó, làm cho nhà đầu tư sẽ không còn như trước nữa.

Bên cạnh đó, các quốc gia này cũng phải đối mặt với tình trạng tỷ lệ sinh giảm. Đặc biệt, đối với những quốc gia có mức sống cao thì tỉ lệ này càng phổ biến. Hơn nữa, nhiều người bận rộn với công việc, không muốn lập gia đình. Do đó, làm cho dân số giảm, nguồn cung lao động không còn như trước.

Khu vực nền kinh tế tư nhân thiếu đổi mới sáng tạo

Sự thiếu đổi mới sáng tạo là nguyên nhân chính khiến cho nhiều nước sập bẫy thu nhập trung bình. Để bắt chước những nước đi trước không khó, nhưng tạo ra bước ngoặt cho phát triển thì không hề dễ. Đặc biệt, tốc độ đổi mới vẫn không thể theo kịp các biến động của thị trường. Từ đó, làm cho năng suất lao động thấp, chất lượng sản phẩm không đảm bảo.

Khó khăn trong phân bổ vốn

Một nguyên nhân nữa dẫn đến mắc bẫy thu nhập trung bình là việc phân bổ vốn không phù hợp. Những chính sách của nhà nước ban hành có thể khiến việc đổi mới khó khăn hơn. Cụ thể như các lĩnh vực khoa học công nghệ, giáo dục… lượng vốn không phân bố đồng đều, nên chưa tạo điều kiện để phát triển mạnh.

Các vấn đề trong duy trì ổn định kinh tế vĩ mô

Đối với những nước đang phát triển thì thường xuyên phải đối mặt với vấn đề lạm phát. Từ đó, khiến cho nền kinh tế đi xuống, chậm phát triển. Đồng thời, còn có một số vấn đề liên quan như bong bóng chứng khoán, khoảng cách giàu nghèo, diễn biến tiêu cực của bất động sản,… Những yếu tố này cũng làm cho nền kinh tế không ổn định dẫn đến tình trạng bẫy thu nhập trung bình.

Duy trì ổn định nền kinh tế là yếu tố ảnh hưởng đến bẫy thu nhập trung bình

Làm thế nào để tránh bẫy thu nhập trung bình?

Việc tránh bẫy thu nhập trung bình hoàn toàn có thể đối với các nước. Để tránh rơi vào bẫy thu nhập trung bình cần phải lưu ý một số vấn đề sau:

• Nhà nước cần đưa ra những chính sách, chiến lược phù hợp trong sản xuất và phát triển kinh tế. Đặc biệt, tìm kiếm các thị trường tiềm năng nhằm đẩy mạnh xuất khẩu.
• Cần đầu tư, đổi mới công nghệ tạo ra những sản phẩm có tính cạnh tranh cao. Đi với đó là phát triển khoa học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Từ đó, sẽ làm cho năng suất lao động tăng lên đồng thời tăng lợi thế về cạnh tranh về giá và chất lượng sản phẩm.

Việc tránh tình trạng rơi vào bẫy thu nhập trung bình tác động tốt đến kinh tế

Tình trạng bẫy thu nhập trung bình diễn ra ngày càng nhiều và ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế. Do vậy, một số thông tin về bẫy thu nhập bình quân bạn có thể tham khảo sẽ vô cùng có ích dành cho bạn. Từ đó. bạn có thể hiểu rõ hơn về vấn đề này, lý do các nước lại rơi vào bẫy và cách khắc phục tình trạng này. Trên đây, bài viết được chia sẻ bởi công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam.