Vài năm trở lại đây, khi thị trường chứng khoán sôi động thì một vài công ty chứng khoán đã âm thầm mở lối đi riêng, làm bà đỡ cho các doanh nghiệp lớn phát hành trái phiếu.
Thị trường trái phiếu trở nên phong phú hơn về sản phẩm còn doanh nghiệp có thêm kênh huy động nợ dài hạn. Bản thân công ty chứng khoán cũng thu được lợi nhuận lớn.
Nhà đầu tư biến thành môi giới
Năm 2018, khá nhiều người bất ngờ khi một công ty vốn chỉ tập trung vào trái phiếu lại xếp vị trí thứ 2 về lợi nhuận toàn ngành chứng khoán chỉ sau anh cả SSI.
Có hai cách để doanh nghiệp phát hành trái phiếu: bán ra công chúng hoặc phát hành riêng lẻ. Bán ra công chúng thì doanh nghiệp phải công bố thông tin và khả năng thành công là dấu hỏi. Ngược lại, khi phát hành riêng lẻ sẽ tạo điều kiện cho trái chủ (người mua) có thể đàm phán trực tiếp với doanh nghiệp cần vốn. Số lượng trái chủ càng ít thì điều kiện về giá, lãi suất càng có xu hướng thuận lợi cho trái chủ. Đó là quy luật cung cầu tự nhiên.
Tuy không có thống kê chính thức, nhưng qua quan sát, có thể thấy rằng phần lớn các trái phiếu doanh nghiệp hầu như chỉ phát hành cho một vài nhà đầu tư ban đầu. Kết quả là lãi suất coupon (tiền lãi doanh nghiệp phải trả hàng kỳ) đều ở mức trên dưới 10%, một con số khá ổn cho cả hai bên. Về phía doanh nghiệp, con số này cũng khá sát với lãi suất vay ngân hàng. Về phía nhà đầu tư thì được hưởng thu nhập tương đương như ngân hàng đi cho vay.
Nhà đầu tư cá nhân đang phải mua đắt?
Nhiều công ty chứng khoán khác đã để ý thấy miếng bánh hấp dẫn và bắt đầu tham gia cuộc chơi. Tuy nhiên, ngoài yếu tố cạnh tranh, cuộc chơi này thực sự không dễ dàng và không phù hợp cho tất cả.
Nếu mổ xẻ thành công của kinh doanh trái phiếu có thể thấy có 3 yếu tố: thiên thời, địa lợi, nhân hòa mà không dễ gì sẽ tiếp tục lặp lại cho người đến sau.
Về mặt thiên thời, nhiều năm qua đây là lĩnh vực bỏ ngỏ, ít được chú ý nên người nào đi sớm sẽ chiếm lĩnh thị trường. Trong lĩnh vực môi giới cổ phiếu, công ty số 1 thị trường năm 2018 trên HOSE cũng chỉ chiếm 18,7% thị phần, gấp rưỡi công ty đứng số 2 (11.2%). Trong khi đó, công ty quán quân về môi giới trái phiếu chiếm đến 81,7% thị phần, gấp 21 lần công ty thứ 2 vốn chỉ có vỏn vẹn 3,8% thị phần. Thị phần càng lớn càng tạo được uy tín đối với cả doanh nghiệp muốn phát hành trái phiếu lẫn nhà đầu tư.
Vậy là nhà đầu tư nhận được thêm 1,5%/năm cho việc chuyển từ tiết kiệm vốn dĩ an toàn gần như tuyệt đối sang mua trái phiếu, tức là cho doanh nghiệp vay và chịu rủi ro doanh nghiệp không trả nợ. Câu hỏi đặt ra là 1,5% đó có tương xứng rủi ro hay không?
So sánh
Để tiện so sánh, thử nhìn qua trái phiếu của chính Vietcombank phát hành cuối 2018 có lãi suất 7,45%/năm. Còn trái phiếu của ngân hàng Agribank trả thêm 1,1% so với lãi suất tiết kiệm 12 tháng bình quân của 4 ngân hàng thương mại gốc quốc doanh, tức chạy ra gần 8%/năm. Thế là nếu so sánh 2 loại trái phiếu doanh nghiệp, một bên là của ngân hàng với khả năng thanh toán vô cùng an toàn, một bên là các doanh nghiệp thông thường có rủi ro tín dụng, phần bù cho rủi ro tăng thêm mà nhà đầu tư hưởng chỉ còn khoảng 0,5%/năm.
Nên nhớ rằng một doanh nghiệp, nhất là tư nhân, có rủi ro khác xa một ngân hàng. Nói thẳng ra, nhà đầu tư cá nhân đang phải mua đắt trái phiếu doanh nghiệp do chưa hiểu hết rủi ro của công cụ đầu tư mới mẻ này. Liệu điều này có kéo dài được lâu?
Cơ hội để thay đổi top 5 trên thị trường cổ phiếu là rất nhỏ, nhưng cơ hội vào top 3 trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn rất rộng mở cho công ty chứng khoán nào triển khai nhanh.
Mở tài khoản chứng khoán tại Yuanta
Hiện nay, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam (YSVN) đã triển khai hệ thống Mở tài khoản Chứng khoán Online, hoàn toàn Miễn phí. Tham gia Thị trường Chứng khoán NGAY HÔM NAY để viết nên câu chuyện thành công của riêng bạn.
