ESG là gì? Hiểu đúng về xu hướng đầu tư bền vững đang thay đổi thế giới

Trong một thế giới ngày càng đối mặt với khủng hoảng môi trường, bất bình đẳng xã hội và các rủi ro đạo đức trong quản trị doanh nghiệp, một khái niệm mới đang được nhà đầu tư, doanh nghiệp và cả người tiêu dùng quan tâm: ESG. Vậy ESG là gì? Tại sao nó lại trở thành tiêu chuẩn “vàng” trong đầu tư và phát triển bền vững? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm ESG, các yếu tố cấu thành, tầm quan trọng và cách ứng dụng trong thực tiễn.

ESG là gì? Hiểu đúng về xu hướng đầu tư bền vững đang thay đổi thế giới

ESG là gì?

ESG là viết tắt của ba từ tiếng Anh: Environmental (Môi trường), Social (Xã hội), và Governance (Quản trị doanh nghiệp). Đây là bộ tiêu chí dùng để đánh giá mức độ bền vững và tác động đạo đức của một công ty hoặc khoản đầu tư.

• E – Environmental (Môi trường): Đánh giá tác động của doanh nghiệp đến môi trường, bao gồm lượng khí thải carbon, tiêu thụ năng lượng, quản lý chất thải, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên…

• S – Social (Xã hội): Đánh giá cách doanh nghiệp đối xử với người lao động, khách hàng, cộng đồng, và các bên liên quan.

• G – Governance (Quản trị doanh nghiệp): Đánh giá cách công ty được điều hành, mức độ minh bạch, tính tuân thủ pháp luật, đạo đức kinh doanh, cơ cấu hội đồng quản trị…

Khác với các chỉ số tài chính truyền thống, ESG nhấn mạnh vào tính dài hạn, tính trách nhiệm và tác động lan tỏa của một doanh nghiệp đối với xã hội và hành tinh.

Nguồn gốc và sự phát triển của ESG

Khái niệm ESG không xuất hiện một cách ngẫu nhiên. Nó là kết quả của một loạt sự kiện toàn cầu:

• Năm 2004, Liên Hợp Quốc đã phát hành báo cáo “Who Cares Wins”, lần đầu tiên đưa ESG vào khung phân tích đầu tư.

• Sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008, nhà đầu tư bắt đầu đặt nghi vấn về tính bền vững trong vận hành doanh nghiệp.

• Những năm gần đây, với áp lực từ biến đổi khí hậu, bất bình đẳng xã hội và các bê bối đạo đức doanh nghiệp, ESG ngày càng trở thành một chuẩn mực mới.

Ngày nay, các quỹ đầu tư lớn như BlackRock, Vanguard hay các tổ chức như World Economic Forum đều khuyến khích doanh nghiệp tích hợp ESG vào chiến lược phát triển.

Vì sao ESG ngày càng quan trọng?

Cho nhà đầu tư

ESG không còn là “tùy chọn” mà đã trở thành một công cụ đánh giá rủi ro:

• Doanh nghiệp vi phạm môi trường có thể bị phạt nặng, mất uy tín.

• Bê bối lao động, phân biệt đối xử có thể dẫn đến làn sóng tẩy chay.

• Quản trị yếu kém dễ khiến cổ đông mất niềm tin.

Nghiên cứu của MSCI và Bloomberg cho thấy: doanh nghiệp có điểm ESG cao thường có hiệu suất tài chính dài hạn tốt hơn và ít rủi ro hơn.

Cho doanh nghiệp

Việc thực hiện ESG giúp doanh nghiệp:

• Nâng cao hình ảnh thương hiệu.

• Thu hút nhà đầu tư và nhân sự chất lượng cao.

• Tăng tính cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

• Dễ tiếp cận nguồn vốn xanh, ưu đãi từ các định chế tài chính toàn cầu.

Cho xã hội

ESG góp phần giải quyết các vấn đề cấp bách như:

• Biến đổi khí hậu.

• Bình đẳng giới, xóa đói giảm nghèo.

• Minh bạch và liêm chính trong kinh doanh.

Các yếu tố cụ thể trong từng chữ cái của ESG

E – Environmental (Môi trường)

Một số tiêu chí phổ biến:

• Giảm phát thải khí nhà kính.

• Sử dụng năng lượng tái tạo.

• Quản lý nước và chất thải.

• Chính sách sản phẩm bền vững.

Ví dụ: Hãng Patagonia nổi tiếng với các sản phẩm tái chế, thân thiện môi trường – là một biểu tượng ESG trong ngành thời trang.

S – Social (Xã hội)

Tiêu chí trong nhóm này:

• Chính sách nhân sự công bằng và bao trùm.

• An toàn lao động.

• Đóng góp cho cộng đồng địa phương.

• Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Ví dụ: Starbucks hỗ trợ học phí đại học cho nhân viên bán thời gian – một điểm cộng về khía cạnh xã hội.

G – Governance (Quản trị)

Các yếu tố cần đánh giá:

• Cơ cấu hội đồng quản trị đa dạng, minh bạch.

• Chống tham nhũng và gian lận.

• Tôn trọng quyền lợi cổ đông.

• Hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả.

Ví dụ: Các công ty niêm yết tại Mỹ thường phải công bố đầy đủ các chỉ số ESG theo yêu cầu của SEC.

ESG có phải là “greenwashing”?

Một số doanh nghiệp gắn mác “ESG” để tô vẽ hình ảnh mà không thực sự thay đổi nội tại – gọi là greenwashing. Đây là thách thức lớn của ESG, đặc biệt khi không có một bộ chuẩn ESG thống nhất toàn cầu.

Tuy nhiên, nhiều tổ chức như GRI, SASB, TCFD đã xây dựng các khung báo cáo ESG chuẩn mực. Trong tương lai, việc đánh giá ESG sẽ ngày càng minh bạch, dữ liệu hóa và bị kiểm toán chặt chẽ hơn.

Ứng dụng ESG tại Việt Nam

Tại Việt Nam, ESG bắt đầu được quan tâm nhiều hơn trong 5 năm trở lại đây:

• Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) yêu cầu công ty niêm yết có báo cáo bền vững.

• Nhiều ngân hàng bắt đầu triển khai tín dụng xanh.

• Các công ty như Vinamilk, Masan, PNJ… đã tích hợp ESG vào chiến lược phát triển.

Tuy nhiên, ESG ở Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức như thiếu chuẩn hóa, thiếu dữ liệu và chi phí triển khai cao.

Làm sao để bắt đầu với ESG?

Nếu bạn là nhà đầu tư, doanh nghiệp nhỏ hay thậm chí là người tiêu dùng, có thể bắt đầu với ESG bằng cách:

• Tìm hiểu các khung báo cáo ESG phổ biến (GRI, SASB, TCFD).

• Theo dõi điểm ESG của các doanh nghiệp bạn đầu tư.

• Ưu tiên tiêu dùng sản phẩm bền vững.

• Tích hợp ESG vào chiến lược dài hạn thay vì coi nó là một “dự án nhỏ lẻ”.

Kết luận: ESG không phải là xu hướng, mà là bắt buộc

Trong bối cảnh biến động toàn cầu, ESG không còn là một lựa chọn có hay không, mà là tiêu chuẩn sống còn cho mọi doanh nghiệp và nhà đầu tư. Những ai đi đầu trong ESG không chỉ bảo vệ hành tinh, mà còn đón đầu xu hướng phát triển bền vững – yếu tố quyết định thành công trong dài hạn. Bài viết được chia sẻ bởi công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam.