GDP là gì? Các chỉ số liên quan đến GDP đánh giá như thế nào?

Lĩnh vực kinh tế luôn là thị trường được phát triển và quan tâm nhất hiện nay. Một trong những chỉ số quan trọng không thể bỏ qua đó là GDP. Đây là chỉ số giúp đánh giá một cách tổng quan về khả năng, tốc độ tăng trưởng kinh tế của một quốc gia. Cùng tìm hiểu GDP là gì? Những chỉ số liên quan đến thuật ngữ kinh tế này?

GDP là gì?

Thuật ngữ GDP được viết tắt từ cụm từ Gross Domestic Product. Có nghĩa là tổng sản phẩm nội địa hay tổng sản phẩm quốc nội. GDP là chỉ tiêu được sử dụng để đo lường tổng giá trị thị trường của toàn bộ các hàng hoá, dịch vụ cuối cùng sản xuất trong phạm vi quốc gia vào một thời kỳ nhất định.

Tìm hiểu cụ thể hơn về GDP bạn nên nắm rõ một số khái niệm sau:

• Chỉ tiêu đo lường tổng giá trị thị trường GDP được cộng từ nhiều loại sản phẩm, rồi trở thành một chỉ tiêu duy nhất đối với giá trị của hoạt động kinh tế thông qua việc sử dụng giá thị trường. Vì giá thị trường sẽ là căn cứ phản ánh chính xác giá trị của những hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả. 
• GDP biểu thị tất cả các hàng hóa sản xuất ra và được bán hợp pháp ở các thị trường. Đặc biệt, GDP không bao gồm các sản phẩm được sản xuất – bán ra trong nền kinh tế ngầm (ví dụ như dược phẩm bất hợp pháp).
• GDP bao gồm các hàng hóa hữu hình (xe hơi, thực phẩm, quần áo) và các dịch vụ vô hình như (khám bệnh, cắt tóc…)
• GDP không gồm các giá trị hàng hóa trung gian mà chỉ bao gồm giá trị của những hàng hoá và dịch vụ cuối cùng.
• GDP chỉ bao gồm hàng hóa và dịch vụ sản xuất ở hiện tại, không bao gồm các  hàng hóa sản xuất ra ở quá khứ.
• GDP được tính theo phạm vi lãnh thổ kinh tế của quốc gia, bao gồm các đơn vị ở lĩnh vực hoạt động sản xuất – kinh doanh, có thể là hình thức một tổ chức, cá nhân…
• GDP sẽ phản ánh giá trị sản xuất trong thời gian cụ thể, thường là một năm hay một quý.

GDP là gì?

Phân loại GDP

Để phân loại các chỉ số GDP sẽ bao gồm những khái niệm cơ bản sau:

GDP bình quân đầu người là gì?

GDP bình quân đầu người là chỉ tiêu được tính dựa trên kết quả sản xuất kinh doanh của bình quân trên đầu người một quốc gia trong một năm. Để tính GDP bình quân đầu người của một quốc gia tại thời điểm cụ thể ta có thể lấy số liệu GDP của quốc gia chia cho tổng số lượng dân của quốc gia đó (lưu ý: số liệu cần phải được thống nhất trong cùng một thời điểm). 

Chỉ số GDP bình quân đầu người sẽ tỷ lệ thuận với mức thu nhập, đời sống của người dân ở quốc gia đó. Tuy nhiên quốc gia có chỉ số GDP cao chưa chắc thể hiện quốc gia đó có mức sống cao.

GDP danh nghĩa Là Gì? 

GDP danh nghĩa hay Nominal Gross Domestic Product là một chi tiêu phản ánh tổng sản phẩm quốc nội GDP, và được tính theo giá thị trường hiện nay. GDP danh nghĩa là chỉ tiêu thể hiện rõ sự thay đổi giá do lạm phát cũng như tốc độ tăng giá của kinh tế nước đó. Trường hợp tất cả mức giá cùng có xu hướng tăng hoặc cùng giảm thì đồng nghĩa GDP danh nghĩa sẽ lớn hơn.

GDP thực tế là gì?

GDP thực tế có tên gọi đầy đủ Real Gross Domestic Product hay Real GDP. Đây là chỉ tiêu dựa trên tổng sản phẩm, dịch vụ trong nước đã điều chỉnh theo tốc độ lạm phát lạm phát. Trong trường hợp lạm phát dương, GDP thực tế sẽ thấp hơn GDP danh nghĩa vì GDP thực tế bằng với tỉ lệ giữa GDP danh nghĩa và hệ số giảm phát GDP.

GDP xanh là gì?

GDP xanh là một khái niệm khá mới và chưa có một khái niệm chính thức nào về chỉ tiêu này. Nhưng có thể hiểu một cách đơn giản GDP xanh là phần GDP còn lại sau khi đã khấu trừ các chi phí cần thiết phục hồi môi trường do quá trình sản xuất gây ra.

Phân loại GDP trong lĩnh vực kinh doanh

Hướng dẫn cách tính GDP

Có rất nhiều cách tính GDP theo các góc độ khác nhau. Và có 3 cách tính phổ biến hơn cả đó là theo phương pháp sản xuất, phương pháp thu thập và phương pháp sử dụng cuối cùng.

GDP tính theo phương pháp sản xuất

Về góc độ sản xuất thì tổng sản phẩm quốc nội chính là tổng toàn bộ các giá trị gia tăng của nền kinh tế trong thời gian dài. Công thức như sau:

GDP= Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu

Trong đó: 

• Giá trị tăng thêm của từng ngành kinh tế có thể bao gồm nhiều yếu tố như thu nhập người sản xuất, thuế sản xuất, tiền công, bảo hiểm, giá trị thặng dư, hay các khoản khấu hao tài sản.

Phương pháp thu thập

Về góc độ thu thập, GDP là tiêu chí bao gồm nhiều nguồn thu thập khác nhau của người lao động, thuế sản xuất, khấu hao các loại tài sản cổ định, giá trị thặng dư sản xuất trong một thời gian nhất định.

GDP = W + R + I + Pr + Ti + De

Trong đó:

• W biểu thị tiền lương
• R biểu thị tiền thuê
• I biểu thị tiền lãi
• Pr biểu thị lợi nhuận
• Ti biểu thị các khoản thuế đánh vào dịch vụ, hàng hóa bán trên thị trường và trợ cấp của chính phủ cho sản xuất (thuế gián thu ròng).
• De biểu thị khấu hao tài sản cố định

Phương pháp sử dụng cuối cùng

Về góc độ sử dụng chi tiêu, GDP sẽ được bao gồm các chỉ số tiêu dùng cuối cùng của mỗi gia đình, tiêu dùng cuối cùng của chính phủ, và các tích lũy tài sản và chênh lệch xuất – nhập khẩu của quốc gia.

GDP = C + I + G + NX

Trong đó: 

• • C biểu thị tổng giá trị chi tiêu cho sản phẩm và dịch vụ gia đình trong quốc gia

• I biểu thị tổng giá trị tiêu dùng của nhà đầu tư

• G biểu thị tổng giá trị chi tiêu của chính phủ

• NX biểu thị xuất khẩu ròng chỉ ra sự chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu trong quốc gia đó

Điểm danh những yếu tố ảnh hưởng đến GDP là gì?

Chỉ số kinh tế GDP chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố khác nhau của nền kinh tế quốc gia đó. Nhưng trong đó, có 3 yếu tố chính ảnh hưởng quan trọng đến chỉ số GDP đó là:

Yếu tố dân số

Yếu tố dân số được xem là yếu tố ảnh hưởng quan trọng, không thể tách rời đến GDP. Bởi đây là nguồn cung cấp lao động tạo ra cải vật chất, tinh thần, và cũng là đối tượng tiêu thụ các sản phẩm, dịch vụ được tạo ra. Vì thế yếu tố dân số giúp bạn có thể dễ dàng tính toán GDP bình quân đầu người trên một lãnh thổ ở một thời điểm nhất định. 

Yếu tố FDI

Với tên tiếng Anh là Foreign Direct Investment, FDI là chỉ số phản ánh mức độ đầu tư trực tiếp nước ngoài. Đây là một hình thức đầu tư dài hạn của cá nhân, tổ chức nước này vào nước khác, FDI là một nhân tố then chốt trong quá trình sản xuất bởi nó bao gồm tiền bạc, vật chất, phương tiện sản xuất, cơ sở hạ tầng, hoạt động xã hội liên quan,… 

Yếu tố lạm phát

Lạm phát là thuật ngữ chỉ sự tăng mức giá chung liên tục của hàng hóa, dịch vụ theo thời gian, điều này khiến giá trị của một loại tiền tệ nào đó bị mất giá đáng kể. Do vậy lạm phát luôn là vấn đề được quan tâm ở lĩnh vực kinh tế.

Nếu quốc gia muốn tăng trưởng nhanh, với mức độ cao thì cần khống chế lạm phát ở mức độ nhất định. Vì khi lạm phát tăng cao sẽ làm ngộ nhận về sự tăng trưởng GDP gây ra khủng hoảng kinh tế.

Điểm danh các yếu tố tác động đến GDP

Ý nghĩa của chỉ số GDP là gì?

Trong lĩnh vực kinh tế, không thể phủ nhận được tầm quan trọng chỉ số GDP. Tìm hiểu những ý nghĩa mà chỉ số GDP đem lại đối với một quốc gia, cụ thể như sau:

• GDP là thước đo chính xác nhất để đánh giá tốc độ tăng trưởng kinh tế  một quốc gia vào một thời điểm nhất định. Đồng thời, nó cũng thể hiện và phản ánh sự biến động của hàng hóa, dịch vụ theo thời gian.
• Khi chỉ số GDP có sự suy giảm, thì nó sẽ có tác động không tốt đến nền kinh tế. Không chỉ như vậy, GDP giảm còn có thể dẫn đến các tình trạng nghiêm trọng như suy thoái kinh tế, lạm phát, thất nghiệp, giá trị đồng tiền giảm sút… Những ảnh hưởng này sẽ tác động trực tiếp đến lĩnh vực sản xuất của doanh nghiệp và đời sống người dân. 
• GDP bình quân đầu người sẽ giúp bạn biết mức thu nhập tương đối và chất lượng cuộc sống ở các quốc gia.
• GDP cũng là yếu tố giúp các các nhà đầu tư nước ngoài có cái nhìn tổng quan, đánh giá  về tiềm năng phát triển của một quốc gia. Từ đó có quyết định đầu tư phù hợp.
• Dựa vào chỉ số GDP, chính phủ mỗi nước sẽ áp dụng các chính sách tiền tệ phù hợp với nền kinh tế. Chính phủ có thể tăng hoặc giảm các chính sách để thúc đẩy nền kinh tế hay siết chặt các chính sách để ngăn chặn lạm phát.

Bên cạnh đó, chỉ số GDP cũng xuất hiện một số nhược điểm nhất định như:

• Chỉ số GDP không thể hiện đầy đủ và kiểm soát các hoạt động sản xuất như tự cung, tự cấp, chất lượng của hàng hóa…
• Chỉ số GDP không định lượng được giá trị phi chính thức từ hoạt động kinh tế như việc làm ngoài giấy tờ, kinh doanh thị trường chợ đen, công việc tình nguyện…
• Chỉ số GDP không tính được lợi nhuận kiếm từ các quốc gia nước người gửi lại nhà đầu tư nước ngoài ở trong trong quốc gia đó.
• Chỉ số GDP không xem xét các hoạt động giữa doanh nghiệp, hoạt động trung gian mà chỉ xem xét sản xuất hàng hóa cuối cùng và đầu tư vốn. 
• Mức tăng trưởng GDP không đo lường chính xác được sự phát triển của một quốc gia và đời sống người dân. Bởi GDP chỉ phản ánh chủ yếu đến sản lượng vật chất, không xem xét đến tình hình phát triển tổng thể của quốc gia.

GDP có ý nghĩa gì đối với lĩnh vực kinh tế?

Hạn chế của chỉ số GDP

Cùng giống như những chỉ số khác, chỉ số GDP cũng tồn tại một số hạn chế nhất định.

• Chỉ số GDP không phản ánh được trọn vẹn các hoạt động sản xuất theo kiểu tự cung tự cấp, và không kiểm soát được chất lượng của các loại hàng hóa.
• Chỉ số GDP không thể tính và định lượng được những giá trị thuộc vào các hoạt động kinh tế phi chính thức như việc làm không có giấy tờ, các hoạt động trong thị trường chợ đen, công việc phi lợi nhuận, và sản xuất gia đình.
• Chỉ số GDP không bao gồm các lợi nhuận kiếm được ở trong quốc gia do lợi nhuận các công ty nước ngoài đem lại cho các nhà đầu tư nước ngoài.
• Chỉ số GDP chỉ có thể xem xét việc sản xuất hàng hóa cuối cùng với nhà đầu tư. GDP bỏ qua các hoạt động chi tiêu, giao dịch trung gian giữa các doanh nghiệp, công ty.
• Tăng trưởng GDP không phản ánh chính xác khả năng phát triển của đất nước hay đời sống người dân ở đó. Vì tiêu chí GDP chỉ đo lường và nhấn mạnh đến sản lượng vật chất và không bao gồm đến sự phát triển tổng quan của quốc gia.

Phân biệt 2 chỉ số GDP và GNP

GDP và GND là hai chỉ số kinh tế được sử dụng phổ biến hiện nay. Có rất nhiều người nhầm lẫn giữa 2 khái niệm này. Nhưng hai chỉ số này có một số điểm giống nhau và khác nhau nhất định, cụ thể như sau.

Sự giống nhau

Hai chỉ số này đều được sử dụng để biểu thị giá trị trong lĩnh vực kinh tế vĩ mô, nhằm đánh giá khả năng phát triển kinh tế của một đất nước.

Chỉ số GDP và GNP đều thể hiện con số cuối cùng của một đất nước trong năm. Và hai chỉ số này đều được xác định theo công thức cụ thể.

Sự khác nhau

Chỉ số GDP

GDP là chỉ số thể hiện tổng sản phẩm quốc nội. GDP biểu thị tất cả các loại sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa… của đất nước trong vòng một năm. Nếu chỉ số GDP biểu thị nền kinh tế của quốc gia càng phát triển và ngược lại.

Công thức tính GDP là tổng tiêu dùng:  GDP = C + I + G + NX

Các thành phần đóng góp vào chỉ số này bao gồm các thành phần kinh tế trong nước và nước ngoài hoạt động tại quốc gia đó. GDP còn là chỉ số dùng để đánh giá sức mạnh và khả năng phát triển của quốc gia đó.

Chỉ số GNP

GNP là chỉ số tổng sản lượng quốc gia hay còn gọi là tổng sản phẩm quốc gia. Chỉ số này biểu thị tổng giá trị bằng tiền thu được từ những sản phẩm và các dịch vụ mà mọi công dân tạo ra trong năm của mỗi quốc gia. Chỉ số GNP còn đánh giá khả năng phát triển kinh tế của quốc gia.

Công thức tính GNP là tổng sản phẩm quốc gia: GNP = C + I + G + (X – M) + NR 

Chỉ số GNP là toàn bộ giá trị mà công dân có quốc tịch của nước đó sản xuất được trong thời gian một năm. Vì thế các giá trị mà công dân của của quốc gia đó tạo ra cả trong nước lẫn nước ngoài đều được tính vào chỉ số này.

Trong đó:

• C là chi tiêu tiêu dùng cá nhân
• I là tổng đầu tư cá nhân
• G là chi phí của nhà nước
• NX là giá trị “xuất khẩu ròng” của kinh tế
• X là kim ngạch xuất khẩu dịch vụ, hàng hóa
• M là kim ngạch nhập khẩu dịch vụ, dịch vụ
• NR là thu nhập ròng từ các hàng hóa và dịch vụ đầu tư ở nước ngoài 

So sánh chỉ số GDP và CPI

Hai chỉ số GDP và CPI biểu thị những tính chất cơ bản của lĩnh vực kinh tế. Khi so sánh GDP và CPI có một số điểm giống và khác nhau dưới đây.

Sự giống nhau

Cả hai chỉ số đều biểu thị các chỉ số đo lường giá trị kinh tế vĩ mô.

Sự khác nhau

Chỉ số GDP

GDP là chỉ số dùng để đo lường toàn bộ những giá hàng hóa và dịch vụ được sản xuất ra của quốc gia.

Giá trị GDP chỉ tính cho lĩnh vực hàng hóa và các dịch vụ sản xuất phạm vi trong nước. 

Giá trị chỉ số GDP có thể thay đổi. Có nghĩa là chỉ số GDP được pháp thay đổi khi các thành phần GDP thay đổi. Hay còn gọi là Paasche index.

Ý nghĩa của giá trị này giúp giảm bớt xu hướng gia tăng chi phí đời sống của người dân.

Chỉ số CPI

CPI là chỉ số đo lường dịch vụ, cùng sản phẩm hàng hóa được mua bởi người tiêu dùng. Đặc biệt, chỉ số này không bao gồm giá cả hàng hóa và dịch vụ được nhà nước, chính phủ hay các hãng mua.

Giá trị CPI được tính cho toàn bộ các dịch vụ, hàng hóa được mua, bao gồm cả những hàng hóa được nhập khẩu.

Giá trị CPI có tính cố định sự ảnh hưởng. Có nghĩa là giá trị này được tính toán bởi các hàng hóa, dịch vụ cố định. Hay còn gọi là chỉ số Laspeyres index.

Ý nghĩa của giá trị này là đo lường chi phí đời sống.

Vậy là khái niệm GDP là gì đã được chia sẻ.  Và những thông tin cơ bản về chỉ số GDP tác động đến nền kinh tế. Hy vọng với những thông tin trên bạn đã “bỏ túi” cho mình những kiến thức hữu ích. Trên đây, bài viết được chia sẻ bởi công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam.