Khấu hao và những thông tin cơ bản cho các nhà đầu tư

Khấu hao là gì đã không còn là thuật ngữ quá xa lạ đối với những bạn làm việc trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng hay lĩnh vực kế toán, kiểm kê. Thuật ngữ này mang ý nghĩa gì? Phương pháp tính khấu hao như thế nào là chính xác nhất? Cách vận dụng vào hoạt động đầu tư có hiệu quả sẽ được chia sẻ thông qua bài viết ngay dưới đây để những bạn quan tâm có thêm thông tin tham khảo.

Khấu hao là gì?

Khấu hao (Depreciation) là thuật ngữ dùng để chỉ việc tính toán và định giá lại tài sản theo một hệ thống nhất định sau khoảng thời gian sử dụng các loại tài sản này. Hiểu một cách đơn giản hơn, đây là việc tính toán và trừ đi những hư hao, mài mòn của hàng hóa, đồ vật trong quá trình sử dụng. 

Khấu hao tài sản cố định là nội dung công việc quan trọng trong doanh nghiệp

Tài sản được sử dụng tính toán khấu hao thông thường là tài sản cố định như hệ thống các máy móc, thiết bị văn phòng, vật kiến trúc, phương tiện vận tải,… Đối với các loại tài sản không cố định như chất xám,… sẽ không là đối tượng áp dụng khấu hao để tính toán các giá trị bị mài mòn. 

Khấu hao tài sản được xem là một trong những nền tảng quan trọng, là công việc bắt buộc thực hiện đối với mọi doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Từ giá trị khấu hao, các đơn vị có thể dễ dàng tính toán được chi phí sản xuất, một trong những yếu tố rất quan trọng tác động đến giá thành của sản phẩm. 

Bên cạnh đó, việc trích khấu hao tài sản qua các năm cũng sẽ giúp đánh giá được giá trị của nguồn vốn cố định của các công ty. Đây chính là yếu tố cơ bản, giúp đảm bảo duy trì ổn định cho hoạt động của mỗi doanh nghiệp trên thương trường. Do đó, có thể nói, khấu hao là một trong những nội dung rất quan trọng, tác động đến nhiều yếu tố khác nhau của nền kinh tế. 

Khấu hao tài sản cố định có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động kinh tế của doanh nghiệp

Những quy định về khấu hao theo pháp luật hiện hành

Để hướng dẫn chi tiết về khấu hao, pháp luật Việt Nam hiện hành cũng đã có những quy định cụ thể về khấu hao để các doanh nghiệp có thể áp dụng hiệu quả. Theo đó, hoạt động này được quy định cụ thể tại Thông tư số 45/2013/TT-BTC, thông tư có nội dung hướng dẫn chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao tài sản cố định. Văn bản này quy định tương đối đầy đủ những hoạt động về khấu hao để các doanh nghiệp có thể áp dụng một cách dễ dàng. 

Thông tư 45/2013/TT-BTC có nội dung được chia thành 04 chương và đính kèm 02 phụ lục hướng dẫn chi tiết về cách tính khấu hao trong từng trường hợp cụ thể. Các doanh nghiệp sẽ được hướng dẫn chi tiết về những nội dung cụ thể như sau:

• Các loại tài sản cố định được sử dụng tính khấu hao: theo quy định tại thông tư, tài sản cố định của doanh nghiệp bao gồm các nhóm là hữu hình, vô hình, thuê tài chính và tài sản cố định tương tự. Mỗi nhóm sẽ có những đặc điểm nổi bật để giúp doanh nghiệp dễ dàng phân biệt. Tại Điều 3 của Thông tư cũng đã quy định cụ thể về tiêu chuẩn và cách thức nhận biết tài sản cố định tính khấu hao. 

Đảm bảo phân loại chính xác các loại tài sản cố định là yếu tố rất quan trọng trong xác định khấu hao của mỗi doanh nghiệp. Tuy đã được quy định cụ thể tại Điều 3, Điều 6 Thông tư 45/2013/TT-BTC, tuy nhiên, không phải ai cũng có thể áp dụng một cách nhuần nhuyễn. Các nhà đầu tư cần phải hiểu đúng, hiểu rõ và vận dụng linh hoạt để đảm bảo phân loại đúng các sản phẩm.

Khấu hao tài sản theo các nhóm được phân chia cụ thể tại Thông tư 43/2015/TT-BTC

• Nguyên giá tài sản cố định tính khấu hao được hiểu là giá trị ban đầu doanh nghiệp đã bỏ ra để sở hữu được tài sản đó. Đây sẽ là căn cứ để tính toán giá trị mài mòn của các loại tài sản cố định sau một thời gian được đưa vào sử dụng. 
• Thời gian tính khấu hao tài là gì cũng được quy định cụ thể tại Điều 10 Thông tư 45/2013/TT-BTC. Đây là khoảng thời gian hợp lý mà doanh nghiệp có thể thực hiện trích khấu hao tài sản nhằm mục đích thu hồi vốn đầu tư cho tài sản cố định. Tùy vào từng phân loại tài sản cố định, thời gian tính khấu hao cũng sẽ có sự chênh lệch nhất định.
• Nguyên tắc tính khấu hao được quy định tại Điều 9 Thông tư hướng dẫn về trích khấu hao tài sản của Bộ Tài chính. Quy định này đã được cụ thể hóa về từng nội dung có liên quan như khấu hao tài sản cho thuê, khấu hao tài sản bị hư hỏng, các trường hợp tài sản cố định không khấu hao,… Nhờ đó, các doanh nghiệp có thể chủ động áp dụng một cách chính xác. 

Tính khấu hao tài sản cần đảm bảo theo nguyên tắc do pháp luật quy định

• Phương pháp tính khấu hao: Theo quy định tại Điều 13 Thông tư 45/2013/TT-BTC, phương pháp khấu hao bao gồm khấu hao đường thẳng, khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh và khấu hao theo số lượng sản phẩm. Tại quy định này cũng hướng dẫn chi tiết về cách hiểu và cách áp dụng của từng phương pháp. Căn cứ vào tình hình của doanh nghiệp, bạn có thể lựa chọn phương pháp phù hợp. 

Cũng theo hướng dẫn tại Thông tư số 45/2013/TT-BTC, doanh nghiệp khi thực hiện phân loại đối với tài sản khấu hao cần có sự thông báo đối với Chi cục Thuế. Việc làm này là nhằm mục đích đảm bảo tính phân loại đúng đối với từng nhóm tài sản cố định, từ đó giúp doanh nghiệp thực hiện khấu hao chính xác. Đồng thời, cũng sẽ giúp đảm bảo cho cơ quan Nhà nước thuận tiện và dễ dàng hơn trong quản lý doanh nghiệp về tính thuế. 

Ý nghĩa của khấu hao trong hoạt động đầu tư

Hao mòn hay hư hỏng tài sản trong quá trình sử dụng là một điều không thể nào không xảy ra đối với mọi doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất,… Điều này sẽ dẫn đến những trường hợp khó có thể xác định được giá trị thực tế của các tài sản tại thời điểm chuyển nhượng hoặc bán lại cho bên thứ ba. Khấu hao sẽ là phương pháp khoa học và phù hợp để giúp đảm bảo cho quyền lợi của các bên. 

Khấu hao tài sản giúp giảm chi phí về thuế, thay đổi giá thành sản phẩm

Áp dụng khấu hao dựa trên những nội dung về nguyên tắc khấu hao, thời gian tính khấu hao, tài sản tính khấu hao,… một cách thống nhất sẽ giúp đem đến độ chính xác cao. Giá trị khấu hao sẽ được xem xét như một phần giá trị sản xuất và sẽ được sử dụng để tính toán giá thành sản phẩm tại một thời điểm hợp lý. Nhờ đó, sẽ giúp doanh nghiệp đảm bảo không bị thua lỗ về nguồn vốn do đã có thể được bù đắp bởi nguồn lợi nhuận từ bán hàng.

Xác định giá trị khấu hao tài sản cố định là một trong những nội dung nòng cốt và cần thiết trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Dựa trên văn bản này, các nhà đầu tư có thể đánh giá được một cách tổng quan về doanh nghiệp nền tảng tài chính mà bản thân đang có ý định tham gia hợp tác, góp vốn,… Từ đây, bạn sẽ có được cơ sở để đưa ra cho bản thân những quyết định phù hợp, giữ an toàn cho khoản tiền của bản thân. 

Phương pháp tính khấu hao

Để tính toán khấu hao tài sản cố định của doanh nghiệp một cách chính xác, việc áp dụng phương pháp tính khấu hao phù hợp là rất cần thiết. Tùy vào những đặc thù của doanh nghiệp mình, dựa trên phân loại tài sản cố định mà bạn sẽ có sự đánh giá, cân nhắc và lựa chọn phương pháp tính cho phù hợp. Dưới đây là những kiến thức cơ bản và cần thiết mà nhà đầu tư không nên bỏ qua. 

Cần lựa chọn phương pháp khấu hao tài sản phù hợp với doanh nghiệp

Các phương pháp khấu hao tài sản này được quy định cụ thể tại phụ lục 2 Thông tư 45/2013/TT-BTC về hướng dẫn trích khấu hao của doanh nghiệp. Doanh nghiệp, đặc biệt là nhân viên kế toán cần có sự nghiên cứu, đánh giá và phân tích kỹ lưỡng để lựa chọn ra phương pháp trích khấu hao tài sản phù hợp nhất. 

Phương pháp tính khấu hao theo đường thẳng

Là phương pháp tính khấu hao dựa trên mức ổn định qua từng năm của tài sản cố định tham gia vào chi phí sản xuất của doanh nghiệp. Phương pháp này thường được sử dụng trong các doanh nghiệp kinh doanh ổn định và thu được mức lợi nhuận nhất định trong nỗi năm. Tài sản cố định có thể áp dụng phương pháp khấu hao này bao gồm các loại máy móc, trang thiết bị, phương tiện vận tải, dụng cụ quản lý, dụng cụ thí nghiệm,…

Phương pháp khấu hao thẳng thường áp dụng phù hợp cho các doanh nghiệp có sinh lợi

Ưu điểm của phương pháp này chính là có thể áp dụng một cách nhanh chóng và kết quả khấu hao có độ chính xác tương đối cao. Theo quy định của pháp luật hiện hành, mỗi doanh nghiệp chỉ được áp dụng tối đa 02 lần phương pháp này để trích khấu hao trong khoảng thời gian cụ thể. Nếu cố tình vi phạm, phần trích vượt mức khấu hao nhanh sẽ không được tính vào chi phí hợp lý để sản xuất của doanh nghiệp khi kê khai thuế. 

Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh

Đây là phương pháp khấu hao dựa trên giá trị sử dụng giảm dần qua các năm của tài sản sử dụng trích khấu hao. Công thức tính khấu hao của phương pháp này chính là tích số của giá trị nguyên giá tài sản tại thời điểm tính khấu hao nhân với tỷ lệ khấu hao cụ thể của từng tài sản. Phương pháp này sẽ phù hợp và được áp dụng chủ yếu đối với những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh thường xuyên có sự thay đổi về công nghệ, máy móc,…

Tại Thông tư 45/2013/TT-BTC có quy định cụ thể về điều kiện được áp dụng phương pháp trích khấu hao là gì. Các điều kiện này bao gồm: tài sản sử dụng tính khấu hao phải là tài sản được mua mới hoàn toàn, chưa qua sử dụng và tài sản này là các loại máy móc, thiết bị đo lường, thí nghiệm,… Nếu không đảm bảo thỏa mãn hai điều kiện này, doanh nghiệp sẽ không được phép áp dụng phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh.

Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm

Được doanh nghiệp áp dụng trong trường hợp khấu hao đối với tài sản cố định tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất sản phẩm. Phương pháp này có ưu điểm là dễ dàng ứng dụng để tính toán giá trị khấu hao của sản phẩm dựa trên công suất hoạt động của máy và số lượng cụ thể của từng tài sản. Tuy nhiên, nhược điểm chính là phạm vi các tài sản cố định được áp dụng tương đối hẹp.

Áp dụng phương pháp khấu hao theo số lượng cần đảm bảo 03 điều kiện theo luật định

Điều kiện để áp dụng phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm bao gồm 03 điều kiện chính. Ngoài yêu cầu là tài sản cố định có liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất sản phẩm, tài sản cố định này còn phải đảm bảo chính xác về số lượng. Bên cạnh đó, công suất sử dụng trên thực tế tính theo công thức trung bình cộng của từng năm tài chính không được thấp hơn 100% mức công suất mà nhà sản xuất đã đưa ra. 

Vận dụng khấu hao có hiệu quả như thế nào?

Vận dụng khấu hao có hiệu quả trong hoạt động đầu tư, kinh doanh có ý nghĩa rất quan trọng đối với mọi cá nhân đầu tư hay các tổ chức có sản xuất. Trích xuất khấu hao tài sản cũng là một trong những quy định bắt buộc của pháp luật Việt Nam đối với các doanh nghiệp. Tuy vậy, còn rất nhiều bạn trẻ vẫn chưa biết cách vận dụng trích xuất khấu hao tài sản như thế nào để đem đến hiệu quả tốt nhất. 

Áp dụng có hiệu quả khấu hao tài sản sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu một khoản chi phí nhất định

Giá trị khấu hao tài sản cố định của mỗi doanh nghiệp nếu phù hợp đều sẽ được xếp vào chi phí sản xuất hợp lý. Khoản chi phí này sẽ được loại trừ khi doanh nghiệp tiến hành kê khai thuế đối với Chi cục quản lý thuế, từ đó giúp tiết kiệm một khoản tiền tương đối. Chi phí này sẽ được bù đắp cho những nội dung công việc khác cần thiết hơn, giúp cho doanh nghiệp hoạt động kinh doanh, sản xuất đạt hiệu quả tốt nhất.  

Bên cạnh đó, vận dụng giá trị khấu hao có hiệu quả sẽ tạo nên nền tảng vững chắc, là cơ sở để doanh nghiệp điều chỉnh giá bán sản phẩm. Khi khoản giá trị khấu hao không bị tính thuế, doanh nghiệp có thể chủ động hơn trong hạ thấp giá thành sản phẩm. Nhờ đó, sẽ giúp nâng cao hiệu quả kinh tế, giúp hoạt động kinh doanh diễn ra có hiệu quả hơn.

Tính toán khấu hao phù hợp cũng sẽ giúp đảm bảo quyền lợi cho doanh nghiệp trong trường hợp có sự chuyển giao về dây chuyền, máy móc hay các tài sản cố định khác. Giá trị chuyển giao sẽ được tính dựa trên giá trị thực tế và giá trị hư tổn, mài mòn của tài sản trong quá trình sử dụng của doanh nghiệp. Nếu có sai sót, chắc chắn doanh nghiệp ít nhiều sẽ phải chịu ảnh hưởng về tài chính do mất đi một khoản tiền. 

Khấu hao tài sản giúp doanh nghiệp chủ động xác định nguồn vốn cố định

Khấu hao là gì và những quy định khấu hao tài sản, tầm quan trọng và ý nghĩa của khấu hao tài sản là yếu tố nhận được sự quan tâm của đông đảo các nhà đầu tư. Đây là giá trị có tác động mạnh mẽ đến giá thành sản phẩm và đến hiệu quả của hoạt động kinh doanh. Hy vọng với những thông tin hữu ích được bài viết chia sẻ bởi công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam, các bạn đã có thêm những thông tin hữu ích để tham khảo và đầu tư kinh doanh đạt hiệu quả cao như mong đợi nhé!