Môi trường vĩ mô là gì? Định nghĩa và các yếu tố chủ yếu

Môi trường vĩ mô là gì và có ảnh hưởng thế nào đến hoạt động kinh doanh chính là một thắc mắc phổ biến. Đây là một phạm trù kinh tế này có ý nghĩa nhất định đến hiệu quả kinh doanh.

Môi trường vĩ mô là gì?

Thuật ngữ Macro enviroment hay môi trường vĩ mô đề cập đến một loạt các yếu tố kinh tế và phi kinh tế cũng như các lực lượng bên ngoài có ảnh hưởng đến cách thức hoạt động và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Khác với môi trường vi mô, nơi mà các yếu tố chỉ tập trung vào một ngành cụ thể hoặc một nền kinh tế của một khu vực. Môi trường vĩ mô đề cập đến nền kinh tế tổng thể và rộng lớn hơn. Chúng ảnh hưởng đến hoạt động của một doanh nghiệp rồi các doanh nghiệp từ đó ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế.

Môi trường vĩ mô bao gồm các yếu tố bên ngoài có tác động đến doanh nghiệp

Môi trường vĩ mô cung cấp cái nhìn toàn cảnh về nền kinh tế. Những dữ liệu phân tích thường không có sẵn và phải được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau. Việc thu thập dữ liệu vốn đã không dễ dàng sẽ càng khó khăn nếu gặp phải những tình huống cực đoan như khủng hoảng kinh tế, khủng hoảng chính trị.

Đặc điểm của môi trường vĩ mô

Môi trường vĩ mô có tầm ảnh hưởng quan trọng đến quá trình hoạt động và phát triển của một doanh nghiệp. Điều đó thể hiện qua các đặc điểm chính sau:

Môi trường vĩ mô phản ánh hành vi kinh tế của một quốc gia

Các yếu tố của môi trường vĩ mô phần nào thể hiện được tương lai của các dự án của một nền kinh tế quốc dân. Các dự án trong tương lai sẽ dựa trên các yếu tố như kinh tế vĩ mô, lợi ích chính trị, kiến thức xã hội, tác động xã hội và cân bằng kinh tế. Vì vậy các doanh nghiệp nên cố gắng tìm hiểu và phân tích môi trường bên ngoài và tác động của nó.

Môi trường vĩ mô có tác động gián tiếp đến thị trường tài chính

Điều này không rõ ràng ngay lập tức nhưng có thể dẫn đến một số tổn thất lớn về sau nếu như không có một bước đi chiến lược đúng đắn. Ngược lại, một môi trường vĩ mô thuận lợi mang đến nhiều cơ hội sinh lời. Sự phát triển kinh tế của một quốc gia phụ thuộc rất nhiều và các yếu tố của môi trường vĩ mô.

Các yếu tố của môi trường vĩ mô ảnh hưởng doanh nghiệp một cách gián tiếp

Các yếu tố của môi trường vĩ mô phối hợp ảnh hưởng đến hoạt động doanh nghiệp

Các yếu tố của môi trường vĩ mô có mối quan hệ chặt chẽ và tương tác với nhau cùng nhau tác động lên hoạt động và sự phát triển của doanh nghiệp. Các yếu tố này nhìn chung đều có sức ảnh hưởng nhất định đến tất cả các lĩnh vực và phạm vi hoạt động của một doanh nghiệp.

Các yếu tố của môi trường vĩ mô có ảnh hưởng lớn hơn đến các công ty phụ thuộc nhiều hơn vào sức mạnh tổng thể của nền kinh tế. Cụ thể như sau:

• Các doanh nghiệp thuộc các ngành liên quan đến sản xuất và phân phối hàng hóa và dịch vụ thiết yếu có xu hướng hoạt động độc lập hơn. Do đó chứng sẽ ít chịu ảnh hưởng bởi bởi môi trường vĩ mô. 
• Ngược lại, các doanh nghiệp thuộc các ngành công nghiệp mang tính chất chu kì như liên quan đến các ngành hàng xa xỉ hay du lịch và dịch vụ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề hơn bởi các yếu tố môi trường vĩ mô.

Mức độ ảnh hưởng còn phụ thuộc vào tính chất của ngành kinh tế

Vai trò và ý nghĩa của môi trường vĩ mô

Macro enviroment giúp dự báo trước những rủi ro tài chính và những xu hướng tương tai của thị trường. Thế nên việc xác định, theo dõi và phân tích môi trường vĩ mô chính là một cách đảm bảo cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Cả doanh nghiệp và chính phủ đều không thể kiểm soát hoàn toàn môi trường vĩ mô. Tuy nhiên việc ra quyết định và chiến lược đầu tư có thể làm giảm ảnh hưởng của nó tác đến cả nền kinh tế. 

Vì thế, các doanh nghiệp nên sử dụng phương pháp phân tích DEPEST hay PEST để nắm bắt được những biến đổi thị trường trong tương lai từ đó đưa ra những quyết định em toàn và hiệu quả.

Môi trường vĩ mô ảnh hưởng đến tầm nhìn và chiến lược của doanh nghiệp

Tuy nhiên, việc phân tích môi trường vĩ mô có thể vấp phải một số khó khăn sau:

• Các yếu tố liên tục thay đổi và khó kiểm soát. Đây cũng là điểm khác biệt so với môi trường vi mô, nơi các yếu tố phát sinh nội tại và dễ điều khiển.
• Độ chính xác không cao: một phần là do nguồn dữ liệu quá lớn và liên tục biến đổi trong thực tế. Hai là do những phân tích đều dựa trên giả định và dự đoán.
• Các yếu tố khách quan khác: khủng hoảng kinh tế hay bất ổn chính trị đều sẽ khiến việc phân tích nền kinh tế vĩ mô khó khăn hơn bao giờ hết.

Các yếu tố chủ yếu của môi trường vĩ mô

Môi trường vĩ mô bao gồm 6 yếu tố chủ chốt là: nhân khẩu học, tự nhiên và sinh thái, chính trị, kinh tế, công nghệ và văn hóa xã hội. Phương pháp phân tích PEST cũng dựa trên 6 yếu tố này. Cụ thể như sau: 

Yếu tố nhân khẩu học

Nhân khẩu học đề cập đến các yếu tố liên quan đến con người và những đóng góp của con người đối với nền kinh tế. Chẳng hạn như: cơ cấu tuổi tác, cơ cấu lao động, cơ cấu dân tộc, gia tăng dân số, ngôn ngữ, lối sống, thu nhập, văn hóa, nghề nghiệp, trình độ học vấn, sự chuyển cư và phân chia thị trường …

Nguyên tắc chính là các doanh nghiệp phải nghiên cứu và thỏa mãn nhu cầu của nhân khẩu học. Mặt khác, nhân khẩu học sẽ định hướng cho công ty lựa chọn cách thức hoạt động và phát triển ở phân khúc thị trường nào giúp tối đa lợi nhuận nhất. 

Một ví dụ điển hình cho vai trò của nhân khẩu học đối với hoạt động của doanh nghiệp chính là mảng marketing. Nắm bắt được sự thay đổi và nhu cầu của nhân khẩu học chính là mấu chốt để một chiến dịch tiếp thị thành công. Hay nói cách khác, doanh nghiệp phải luôn vận động và thay đổi để đáp ứng những nhu cầu ngày càng cao của các đối tượng khách hàng.

Nhân khẩu học là yếu tố hàng đầu

Yếu tố kinh tế

Các yếu tố kinh tế ảnh hưởng đến môi trường vĩ mô liên quan đến các lực lượng tác động đến cách chi tiêu và sức mua của người tiêu dùng. Quyết định mua hàng của người tiêu dùng bị ảnh hưởng đáng kể với các yếu tố kinh tế vĩ mô như: 

• Xu hướng cung cầu. 
• Lạm phát. 
• Lãi suất. 
• Thuế. 
• Tỷ giá hối đoái. 
• Suy thoái kinh tế. 
• Tổng sản phẩm quốc nội GDP. 
• Tỷ lệ thất nghiệp. 
• Thu nhập bình quân đầu người. 
• Mô hình chi tiêu hiện tại.

Kinh tế là yếu tố đặc biệt quan trọng

Những dữ liệu này hết sức quan trọng đòi hỏi doanh nghiệp phải theo dõi và phân tích một cách chặt chẽ. Vấn đề này có ý nghĩa đặc biệt trước mỗi giai đoạn mở rộng quy mô kinh doanh hoặc phát hành sản phẩm mới.

Yếu tố tự nhiên

Các yếu tố sinh thái là lực lượng tự nhiên hình thành trong môi trường vĩ mô. Chúng gồm: sự sẵn có của nguồn tài nguyên thiên nhiên, biến đổi khí hậu, điều kiện thời tiết, cân bằng sinh học, đa dạng sinh học, ô nhiễm môi trường, tiềm năng năng lượng…

Nhiều thập kỷ gần đây, tình trạng thiếu hụt nguyên nhiên liệu khô và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên đang gia tăng nhanh chóng và ngày càng nghiêm trọng. Do đó, những sản xuất sạch, bền vững, tiết kiệm nguyên nhiên liệu và thân thiện với môi trường chính là xu hướng kinh doanh của thời đại. 

Vì thế, các doanh nghiệp nên có trách nhiệm hơn trong việc giảm bớt tác động xấu làm môi trường. Điều này không những có ý nghĩa về mặt sinh học mà còn góp phần đảm bảo nguồn vật liệu phong phú và dễ tiếp cận cho các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Tự nhiên và sinh thái cũng là một yếu tố mấu chốt

Yếu tố chính trị

Hoạt động của một doanh nghiệp luôn bị giới hạn bởi khuôn khổ chính trị và pháp luật của quốc gia. Chính phủ áp đặt nhiều quy định và bộ luật như: luật lao động, lực xuất nhập khẩu, luật bản quyền, luật môi trường, luật an toàn. 

Nhà nước đảm bảo sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Qua đó, nhà nước  thực hiện việc điều tiết hoạt động kinh doanh cơ bản và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp.

Do đó, khi một doanh nghiệp chuyển hoạt động sang một quốc gia khác thì nên tìm hiểu về pháp luật hiện hành và kể cả những dự thảo luật tương lai của quốc gia đó. Tuân thủ luật pháp đảm bảo cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được diễn ra ổn định và không vấp phải những sự cố pháp lý.

Chính sách pháp luật có tác động đáng kể đến doanh nghiệp

Yếu tố công nghệ

Trình độ công nghệ trong một quốc gia của ảnh hưởng đến đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Chẳng hạn như: cơ sở đổi mới, tự động hóa, internet hay ngân sách nghiên cứu và phát triển công nghệ …

Vào thời buổi công nghiệp 4.0, cập nhật và cải tiến công nghệ chính là con đường nhanh chóng và hiệu quả giúp doanh nghiệp tiếp cận đến các thị trường tiềm năng. Thương mại điện tử với vị thế kinh tế ngày càng cao đã và đang mang đến nhiều cơ hội và cũng không ít thách thức cho các doanh nghiệp lớn, vừa và nhỏ.

Nền công nghệ cũng là một yếu tố chủ chốt của môi trường vĩ mô

Yếu tố văn hóa xã hội

Các yếu tố văn hóa xã hội bao gồm: giáo dục, tỷ lệ tăng dân số, tỉ lệ tuổi thọ, địa vị xã hội, thói quen tiêu dùng, tôn giáo… 

Một doanh nghiệp cần phải có trách nhiệm xã hội và nhận thức về văn hóa. Ở mỗi một thị trường khác nhau, doanh nghiệp cần chú ý đến sự khác biệt về văn hóa xã hội để điều chỉnh chiến lược kinh doanh phù hợp. 

Các yếu tố văn hóa và xã hội là không thể thiếu

Trên đây là một số thông tin cho câu hỏi môi trường vĩ mô là gì cũng như các yếu tố, đặc điểm và vai trò của khái niệm kinh tế này. Mỗi thành phần của môi trường vĩ mô đều có sự tác động đáng kể đến hoạt động kinh doanh và điều hành doanh nghiệp. Do đó, mỗi một doanh nhân hoặc nhà đầu tư nên chú ý để có những quyết định giao dịch an toàn và hiệu quả. Bài viết được chia sẻ bởi Yuanta Việt Nam.