Mô hình định giá giả định thông tin (Mark-to-Model) là gì? Ưu điểm và hạn chế

Mô hình định giá giả định thông tin hay còn được gọi là Mark-to-Model, là một khái niệm tinh tế đang ngày càng trở nên quan trọng trong lĩnh vực tài chính và đầu tư. Được xây dựng trên sự sáng tạo và tính linh hoạt, mô hình này không chỉ là một công cụ định giá tài sản, mà còn là một cầu nối giữa hiện thực và ước lượng, giúp chúng ta thấu hiểu sâu sắc hơn về giá trị thực tế của các tài sản trong môi trường thị trường đầy biến động. Hãy cùng Yuanta Việt Nam tìm hiểu cụ thể hơn về khái niệm mô hình định giá giả định thông tin (Mark-to-Model) là gì trong nội dung chia sẻ sau đây.

Mô hình định giá giả định thông tin (Mark-to-Model) là gì? Ưu điểm và hạn chế

Khái niệm mô hình định giá giả định thông tin (Mark-to-Model) là gì?

Mô hình định giá giả định thông tin (Mark-to-Model) là gì? Mô hình này được gọi là Mark-to-Model trong tiếng Anh, được định nghĩa là một phương pháp định giá cho một vị trí đầu tư cụ thể hoặc danh mục đầu tư dựa trên các mô hình tài chính. Phương pháp này đối lập với việc định giá thị trường truyền thống, nơi giá thị trường được sử dụng để tính toán giá trị cũng như lợi nhuận hoặc lỗ trên các vị thế.

Các tài sản chịu sự đánh giá Mark-to-Model phải được đánh dấu bằng các mô hình, vì định giá thị trường truyền thống có thể không cung cấp định giá chính xác hoặc dựa trên một tập hợp phức tạp các biến tham chiếu và khung thời gian. Điều này tạo ra tình huống trong đó dự đoán và giả định phải được sử dụng để xác định giá trị của một tài sản, khiến cho tài sản đó trở nên dễ bị rủi ro hơn. Định giá Mark-to-Model đề cập đến việc thực hành định giá một vị trí hoặc danh mục đầu tư ở mức giá được xác định bởi các mô hình tài chính, ngược lại với việc để thị trường xác định giá. Thông thường, việc sử dụng các mô hình là cần thiết khi không có thị trường cho các công cụ tài chính phức tạp. 

Những điểm hạn chế của mô hình định giá giả định thông tin

Mặc dù mô hình định giá giả định thông tin có thể được sử dụng hiệu quả trong một số tình huống, nhưng cũng tồn tại nhiều hạn chế và rủi ro cụ thể: 

• Mô hình định giá giả định thông tin dựa vào các mô hình tài chính phức tạp. Nếu mô hình không chính xác hoặc không phản ánh đúng tình hình thị trường, giả định giá có thể trở nên không chính xác.
• Phương pháp định giá theo giả định thông tin chủ yếu được áp dụng trong các thị trường thiếu thanh khoản, nơi mà các sản phẩm không thường xuyên được giao dịch.
• Mô hình định giá giả định thông tin cơ bản là để bỏ qua những vấn đề cần được làm sáng tỏ và điều này có thể tạo ra rủi ro đối với các nhà đầu tư. Nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett đã mô tả phương pháp định giá này như “định giá hoang đường” do sự đánh giá thấp về rủi ro của nó.

• Nguy hiểm của mô hình định giá này đã trở nên rõ ràng trong cuộc khủng hoảng thế chấp năm 2007, khi định giá sai rủi ro đã dẫn đến định giá không chính xác của các tài sản. Hàng tỷ đô la tài sản thế chấp được chứng khoán hóa đã bị xoá bỏ khỏi bảng cân đối kế toán của các công ty do các giả định định giá không chính xác.
• Nhiều mô hình định giá theo Mark-to-Model đã giả định rằng thị trường thứ cấp có thanh khoản và mức mặc định như trong quá khứ. Những giả định này đã chứng minh là sai lầm khi thanh khoản của thị trường thứ cấp giảm và mức mặc định thế chấp tăng vọt lên cao hơn mức bình thường.

Các tài sản được định giá giả định thông tin Market-to-Model

Ngoài việc tìm hiểu về khái niệm mô hình định giá giả định thông tin (Mark-to-Model) là gì thì vấn đề về các loại tài sản được định giá cũng luôn được quan tâm. Các tài sản được định giá theo phương pháp theo mô hình này thường là những tài sản không có thị trường đủ lớn để xác định giá trị dựa trên giao dịch thực tế. Các loại tài sản này thường thuộc danh mục cấp 3 trong phân loại của Tuyên bố 157 của Ủy ban Chuẩn mực Kế toán Tài chính (FASB). Dưới đây là một số ví dụ:

• Tài sản cấp 1 được định giá dựa trên giá trị thị trường có thể quan sát được. Các tài sản thuộc loại Mark-to-Model này bao gồm chứng khoán kho bạc, chứng khoán thị trường, ngoại tệ, hàng hóa và các tài sản lưu động khác mà giá trị thị trường hiện tại có thể dễ dàng xác định.
• Tài sản cấp 2 được định giá giả định thông tin dựa trên giá niêm yết trên thị trường không hoạt động hoặc gián tiếp thông qua các thông số đầu vào có thể quan sát được như lãi suất, tỷ lệ vỡ nợ và đường cong lợi suất. Ngoài ra còn có các trái phiếu doanh nghiệp, các khoản vay của ngân hàng và các công cụ phái sinh OTC cũng thuộc loại này.
• Tài sản cấp 3 được định giá thông qua các mô hình nội tại. Giá cả không thể quan sát trực tiếp và có thể chịu sự chênh lệch lớn, do đó phải sử dụng phương pháp Mark-to-Model. Ví dụ bao gồm các khoản nợ của công ty sắp phá sản, công cụ phái sinh phức tạp và cổ phiếu từ quỹ đầu tư cá nhân.

Ví dụ cụ thể về mô hình định giá giả định thông tin

Một ví dụ cụ thể về mô hình định giá giả định thông tin (Mark-to-Model) có thể liên quan đến định giá các tài sản phức tạp trong lĩnh vực tài chính như Collateralized Debt Obligations (CDOs) trong thời kỳ trước khủng hoảng tài chính năm 2008. Trong trường hợp này:

• Loại tài sản: CDOs là một dạng phức tạp của các sản phẩm tài chính có giá trị được đặt dựa trên một danh sách rất lớn các nghĩa vụ nợ khác nhau.
• Thị trường thanh khoản kém: Thị trường cho các CDOs có thể kém thanh khoản và giá thị trường quan sát được không phản ánh đầy đủ giá trị của chúng.
• Sử dụng mô hình tài chính: Để định giá CDOs trong một thị trường kém thanh khoản, các tổ chức tài chính có thể sử dụng mô hình định giá giả định thông tin. Các mô hình này có thể tính toán giá trị của CDOs dựa trên các yếu tố như lãi suất, khả năng vỡ nợ và các giả định khác về biến động thị trường.
• Yêu cầu dự báo: Việc định giá CDOs thông qua Mark-to-Model yêu cầu các dự báo về tương lai của các yếu tố quan trọng và sự phụ thuộc mạnh mẽ vào các giả định về thị trường và rủi ro tín dụng. 

Trong ngữ cảnh này, mô hình định giá giả định thông tin giúp định giá các tài sản phức tạp mà không phải dựa hoàn toàn vào giá thị trường, giúp cung cấp giá trị trong những thị trường kém thanh khoản. Tuy nhiên, cũng đồng nghĩa với việc phải đối mặt với các thách thức liên quan đến đánh giá và dự báo chính xác.

Như vậy mô hình định giá giả định thông tin (Mark-to-Model) đóng vai trò quan trọng trong việc định giá các tài sản phức tạp trong những thị trường kém thanh khoản. Khác với phương pháp định giá theo thị trường truyền thống, Mark-to-Model cho phép các tổ chức tài chính và nhà đầu tư định giá các tài sản mà không phải hoàn toàn dựa vào giá thị trường quan sát được. Việc này giúp các nhà đầu tư có thể tự tin hơn trước khi lựa chọn đầu tư vào đơn vị tài chính nào trên thị trường đầy biến động hiện nay. Hy vọng rằng với những chia sẻ của Yuanta Việt Nam đã giúp bạn hiểu rõ về mô hình định giá giả định thông tin (Mark-to-Model) là gì và những ưu điểm cũng như hạn chế của nó mang lại. Bài viết được chia sẻ bởi công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam.