Nhà đầu tư bị làm khó với dự thảo Luật chứng khoán sửa đổi?

Việc nâng cao tiêu chuẩn nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp là cần thiết, nhưng nếu quy định chưa hợp lý, không phù hợp với thực tế… sẽ tạo ra những rào cản với giới đầu tư và cả thị trường chứng khoán.

Nhiều nhà đầu tư (NĐT) và chuyên gia chứng khoán đều có chung nhận định này khi trao đổi với chúng tôi về dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi, trong đó bổ sung nhiều quy định liên quan NĐT cá nhân chuyên nghiệp (professional trader) như phải tham gia đầu tư chứng khoán tối thiểu 2 năm, giao dịch tối thiểu 10 lần mỗi quý trong 4 quý gần nhất, có thu nhập tối thiểu 1 tỉ đồng/năm trong 2 năm gần nhất…

Khuyến khích đầu tư “lướt sóng”?

Chia sẻ trên trang cá nhân, một chuyên gia tài chính kiêm NĐT chứng khoán cho biết trong cả năm 2023, cá nhân anh đặt và khớp 8 lệnh, gồm cả mua và bán, có xác nhận của công ty chứng khoán là NĐT chứng khoán chuyên nghiệp.

Do đó, với các tiêu chí được bổ sung tại dự thảo luật, NĐT này cho biết bản thân sẽ không còn đủ điều kiện là NĐT chứng khoán chuyên nghiệp nữa, đồng nghĩa với việc không đủ điều kiện để có thể mua trái phiếu phát hành riêng lẻ theo luật.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Bùi Văn Huy – giám đốc chi nhánh TP.HCM Chứng khoán DSC – nhấn mạnh ủng hộ định hướng xây dựng thị trường trái phiếu minh bạch với việc nâng cao rào cản tham gia thị trường. Tuy nhiên, bảo vệ NĐT không đồng nghĩa phải thu hẹp đối tượng được quyền giao dịch trái phiếu.

“Các quy định bổ sung về điều kiện là NĐT chuyên nghiệp tại dự thảo có những điểm không hợp lý, đặc biệt là việc quy định NĐT cá nhân phải có tần suất giao dịch tối thiểu 10 lần trong 4 quý gần nhất”, ông Huy nói và khẳng định những người có chiến lược đầu tư dài hạn luôn có số lần giao dịch thấp.

Trong khi đó, theo ông Nguyễn Thành Trung – giám đốc tư vấn đầu tư của Công ty CP chứng khoán Thành Công, NĐT chuyên nghiệp không nhất thiết phải giao dịch nhiều. “Giao dịch với tần suất nhiều thường là các NĐT có thiên hướng lướt sóng, trong khi nhiều NĐT chuyên nghiệp có quý chỉ đặt 1-2 lệnh”, ông Trung khẳng định.

Cũng theo ông Trung, có không ít khách hàng của công ty này dù “đi lệnh” ít nhưng lại hiệu quả vì có chiến lược hợp lý, lâu dài. Nếu quy định mới được áp dụng, khả năng nhiều NĐT vốn chuyên nghiệp lại thành nghiệp dư.

“Nếu áp dụng tiêu chí này, tỉ lệ khách hàng chuyên nghiệp bên chúng tôi chắc chỉ còn 10-15%”, ông Trung nói và cho rằng khái niệm NĐT cá nhân chuyên nghiệp nên tập trung vào các tiêu chí như: kiến thức, tài sản, thu nhập… hơn là vấn đề tần suất giao dịch.

Lo nhà đầu tư dài hạn gặp khó

Thống kê từ một số đơn vị xếp hạng tín nhiệm cho thấy NĐT cá nhân là nhóm nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp nhiều thứ hai chỉ sau các ngân hàng. Đây là thị trường có quy mô nhỏ, cần có giải pháp nâng cao chất lượng trái phiếu, khuyến khích NĐT tham gia. Nhưng với các tiêu chí mới này, theo các chuyên gia, không loại trừ khả năng nhiều NĐT có thể sẽ rút khỏi thị trường.

Ông Huỳnh Hoàng Phương – cố vấn mảng quản lý gia sản của FIDT – cho biết NĐT chuyên nghiệp thường được đánh giá qua hai loại tiêu chí: có năng lực tài chính hoặc trình độ chuyên môn. Luật hiện hành quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp khi đáp ứng 1 trong 2 tiêu chí là tài sản chứng khoán ròng tối thiểu 2 tỉ hoặc thu nhập tối thiểu 1 tỉ đồng/năm.

“Còn đề xuất sửa đổi trong đó bổ sung số lần giao dịch thì không phải là 1 trong 2 yếu tố về trình độ chuyên môn hay năng lực tài chính. Do đó, đề xuất khó tránh gây tranh cãi”, ông Phương nói.

Dù khẳng định việc siết chặt quy định về NĐT chuyên nghiệp là cần thiết để hạn chế rủi ro cho NĐT, đặc biệt là đối với việc NĐT tham gia thị trường trái phiếu phát hành riêng lẻ, nhưng theo ông Phương, đây cũng là giải pháp tạm thời khi các sản phẩm đầu tư tại VN chưa đa dạng, đặc biệt thị trường trái phiếu phát hành ra công chúng chưa thực sự phát triển.

Tuy nhiên điều này cũng gây khó khăn nhất định với các NĐT dài hạn. “Với số lần là 10 lần/quý tương đương trung bình hơn 3 lần/tháng không phải kích thích giao dịch quá nhiều nhưng cũng là hạn chế với một số NĐT dài hạn vốn chỉ tái phân bổ danh mục theo chiến lược”, ông Phương nêu bất cập.

Trong khi đó, ông Vũ Duy Khánh – giám đốc phân tích Chứng khoán Smart Invest (AAS) – cho rằng không cần thiết siết lại bằng việc quy định đồng thời 1 tỉ thu nhập cùng với tần suất giao dịch. “Thay vào đó, quy định NĐT mua trái phiếu thông qua các tổ chức như quỹ, đẩy chức năng thẩm định về phía các đơn vị này”, ông Khánh gợi ý.