Cổ phiếu OTC là gì? Giao dịch OTC có thực sự an toàn không?

Cổ phiếu OTC là một thuật ngữ xuất hiện từ lâu và không còn xa lạ đối với các nhà đầu tư lâu đời. Tuy nhiên đối với những ai mới tìm hiểu thị trường chứng khoán thì có thể chưa biết. Cổ phiếu OTC là gì? Những ưu điểm và nhược điểm của nó như thế nào? Cách thức vận hành trên sàn OTC ra sao? Bài viết sau đây sẽ giải đáp thắc mắc và cho bạn một cái nhìn khái quát nhất về cổ phiếu OTC.

Cổ phiếu OTC là gì? Giao dịch OTC có thực sự an toàn không?

Cổ phiếu OTC là gì?

OTC viết tắt của “ Over The Counter” được biết đến với cái tên là cổ phiếu phi tập trung. Đây là những cổ phiếu chưa được niêm yết tập trung. Và được giao dịch trên sàn không chính thức của các ngân hàng, công ty phát hành cổ phiếu hay các công ty chứng khoán.

Cổ phiếu OTC là gì là vấn đề mà nhiều nhà đầu tư quan tâm

Khác với giao dịch chứng khoán thông thường, các nhà đầu tư thường tìm đến sàn giao dịch truyền thống như HOSE hay HNX để thực hiện nghiệp vụ mua bán. Thì với cổ phiếu OTC, sẽ không vận hành theo một sàn giao dịch cố định. Mà thay vào đó sẽ thực hiện thông qua nền tảng trực tuyến do nhà môi giới cùng nhau duy trì như website, diễn đàn…

Phương thức giao dịch chủ yếu của cổ phiếu OTC là thông qua mua bán trực tiếp. Và tuân thủ theo nguyên tắc “thuận mua vừa bán“. Theo đó 2 bên mua và bán sẽ gặp nhau trực tiếp để thỏa thuận giá cả thích hợp lý có thể thực hiện giao dịch.

Mệnh giá quy định thể hiện trên giấy tờ là 10.000 VNĐ. Tuy nhiên, thực tế giá có thể chênh lệch rất nhiều so với giá giao dịch quy định. Giá của những cổ phiếu OTC không được công khai và niêm yết cố định trên sàn. Vì vậy, thị trường này có thể mang lại lợi nhuận rất lớn. Tuy nhiên điều này đồng nghĩa là đi kèm rủi ro cũng sẽ cao.

Phân loại cổ phiếu OTC

Sau khi hiểu rõ được cổ phiếu OTC là gì? Chúng ta đi đến tìm hiểu cách phân loại cổ phiếu OTC trên thị trường. Thông thường sẽ có 3 loại chủ yếu sau đây:

Có 3 loại cổ phiếu OTC chủ yếu trên thị trường

Cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu ưu đãi là loại cổ phiếu thường được bán cho nhân viên trong nội bộ doanh nghiệp trước khi phát hành chính thức lên sàn. Tính chất đặc trưng của loại này là hạn chế quyền chuyển nhượng. 

Do đó trị giá cổ phiếu ưu đãi rẻ hơn 40% so với giá bán thực tế của nó. Tuy nhiên trong vòng thời hạn 3 năm sau thì người sở hữu có thể chuyển nhượng cho người khác hoặc được công ty mua lại.

Cổ phiếu ủy thác

Đối với doanh nghiệp lần đầu tiên phát hành chứng khoán có thể không am hiểu về vấn đề. Thông thường, họ sẽ nhờ một công ty chứng khoán đại diện họ thực hiện phát hành chứng khoán. 

Việc thuê bên thứ 3 như vậy, doanh nghiệp sẽ không cần phải trực tiếp tham gia đấu giá. Nhờ đó mà công ty có thể tránh được rủi ro không đáng có trong quá trình đấu giá. Như việc đấu giá quá cao dẫn đến bị hớ hay quá thấp thì không trúng. Sau khi đấu giá xong, phần chứng khoán được chia lại theo tỷ lệ đã quy định trước đó. Với chi phí ủy thác từ 1-2%.

Cổ phiếu trực tiếp

Cổ phiếu trực tiếp hay còn được gọi là cổ phiếu tự do. Trái ngược với cổ phiếu ủy thác, nhà đầu tư sẽ tự mình phát hành chứng khoán. Vì vậy giá cổ phiếu trực tiếp thường cao hơn so với cổ phiếu ủy thác. Đồng thời tính thanh khoản cao hơn và hạn chế các khoản phí phát sinh do quá trình ủy thác gây ra.

So sánh cổ phiếu OTC với cổ phiếu tập trung

Trả lời được câu hỏi cổ phiếu OTC là gì? Có thể phần nào hiểu được bản chất của cổ phiếu OTC là một dạng cổ phiếu phi tập trung. So với cổ phiếu tập trung được niêm yết trên sàn chứng khoán thì cổ phiếu OTC có những điểm khác biệt nhất định.

Có điểm khác biệt nhất định giữa OTC và cổ phiếu tập trung

• Giá cổ phiếu OTC dựa trên sự thỏa thuận giữa bên bán và bên mua. Chứ không thể hiện và niêm yết cố định trên bảng điện tử như cổ phiếu tập trung trên các sàn giao dịch. 
• Giá cổ phiếu OTC thay đổi liên tục tùy vào từng thời điểm. Tuy nhiên sự biến động giá không nằm trong biên độ từ 7% – 15% trong một ngày.
• Về phương thức giao dịch cũng có sự khác biệt giữa cổ phiếu OTC và cổ phiếu niêm yết. Đối với cổ phiếu niêm yết thường được mua bán qua sàn tập trung như HOSE hay HNX. Còn với cổ phiếu OTC không giao dịch qua sàn mà chủ yếu thông qua nền tảng sổ như website, diễn đàn…
• Lợi nhuận và rủi ro khi đầu tư vào cổ phiếu OTC cũng khác so với cổ phiếu niêm yết trên sàn tập trung. Với OTC lợi nhuận có thể thu về cao đi kèm với đó là mức độ rủi ro cao hơn. Ngược lại với cổ phiếu tập trung lợi nhuận và mức độ rủi ro phải chịu sẽ thấp hơn.

Đặc điểm của cổ phiếu OTC

Từ việc hiểu bản chất cổ phiếu OTC là gì? Chúng ta sẽ rút ra được những đặc trưng của cổ phiếu OTC. So với cổ phiếu tập trung, OTC mang lại những ưu điểm nổi trội gì? Và còn tồn tại những nhược điểm như thế nào? 

Ưu điểm của cổ phiếu OTC

Một số ưu điểm nổi bật mà cổ phiếu OTC đem lại phải kể đến như 

• Giá cổ phiếu OTC không phải niêm yết cụ thể trên sàn. Mà nó có thể lên xuống liên tục phụ thuộc vào cung cầu thị trường. Do đó, cổ phiếu OTC có khả năng đem lại lợi nhuận vô cùng lớn cho các nhà đầu tư. Nhà đầu tư hoàn toàn có thể mua được cổ phiếu tiềm năng nhưng với giá rất thấp.

Lợi nhuận thu về từ OTC có thể rất cao

• Thị trường OTC hoạt động không ngừng nghỉ mọi lúc, mọi nơi. Giao dịch liên tục từ thứ hai đến chủ nhật và kể cả những ngày lễ. Nếu như vào cuối tuần là thời gian mà các sàn giao dịch tập trung ngừng giao dịch. Thì đây lại là thời điểm hoạt động sôi nổi nhất của OTC.
• Thị trường cổ phiếu OTC cho phép nhà đầu tư mua cổ phiếu của các công ty đã và thậm chí chưa niêm yết trên sàn chứng khoán. Tức là bạn có thể sở hữu những cổ phiếu trước khi chúng được đưa lên sàn. Trong khi điều này là không được cho phép ở thị trường giao dịch tập trung.
• Quy trình, thủ tục vô cùng đơn giản. Và đặc biệt với chính sách “tự thỏa thuận” nhờ đó mà các giao dịch được tiến hành nhanh chóng, dễ dàng.

Nhược điểm của cổ phiếu OTC

Bên cạnh những ưu điểm kể trên, cổ phiếu OTC cũng tồn tại nhiều rủi ro nhất định mà các nhà đầu tư cần phải cân nhắc kỹ lưỡng.

• Để các giao dịch có thể diễn ra, ta cần có sự tham gia hỗ trợ của bên trung gian thứ ba. Mức phí phải trả cho bên trung gian này sẽ cao hơn nhiều so với việc tham gia trên sàn giao dịch tập trung.
• Thị trường không đồng nhất giá cổ phiếu, nên sẽ xảy ra nhiều trường hợp nhà đầu tư bị mua “hớ”.
• Các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa niêm yết cổ phiếu trên sàn, thường sẽ không có báo cáo tài chính được kiểm toán giống như các công ty đã niêm yết. Vì vậy, họ thường cung cấp thông tin thiếu minh bạch và chính xác. Nhà đầu tư mua cổ phiếu OTC sẽ gặp nhiều rủi ro hơn nếu không xem xét kỹ.
• Như vậy OTC là nơi dành riêng cho những nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro cực cao. Bởi sẽ tồn tại những hành vi như làm giá hay thậm chí là lừa đảo. Do đó, đây thường là sân chơi của những nhà đầu tư có kinh nghiệm thực chiến, có khả năng phân tích và nhận định tốt.

Giao dịch OTC có an toàn không?

Giao dịch OTC có thực sự an toàn hay không? Câu trả lời cho câu hỏi này là có. Trong trường hợp bạn có thể lựa chọn được nhà môi giới, bên trung gian uy tín và được chứng nhận hoạt động.

Tại Việt Nam, hoạt động sàn OTC là hoàn toàn hợp pháp. Các sàn OTC uy tín đều chịu sự chi phối và kiểm soát bởi Luật chứng khoán, có giấy phép kinh doanh hoạt động. 

Rủi ro cao đòi hỏi nhà đầu tư phải thật sự tỉnh táo và nhạy bén

Tuy nhiên trên thực tế thì những quy định cũng như hành lang pháp lý còn lỏng lẻo. Một số đối tượng đã lợi dụng điều này thực hiện hành vi làm giá, hay lừa đảo. Chính vì vậy, vấn đề đặt ra đối với nhà đầu tư phải thực sự tỉnh táo để đưa ra nhận định đúng đắn và lựa chọn địa chỉ uy tín để đầu tư. 

Cổ phiếu OTC là gì? Đây là nỗi băn khoăn của nhiều nhà đầu tư mới tham gia thị trường chứng khoán. Bên cạnh những ưu điểm mà OTC mang lại thì cũng tồn tại nhiều rủi ro lớn. Đây là sân chơi của những nhà đầu tư dám chấp nhận rủi ro cao. Và phải thực sự tỉnh táo  và nhạy bén trong việc định giá và lựa chọn bên môi giới uy tín. Trên đây, bài viết được chia sẻ bởi công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam.