Kinh tế tuyến tính (Linear Economy) là gì? Ưu nhược điểm và ví dụ

Thuật ngữ kinh tế tuyến tính đã xuất hiện từ lâu nhưng không nhiều người biết đến. Đây là vấn đề nan giải của hầu hết các nhà kinh tế học. Vậy kinh tế tuyến tính (Linear Economy) là gì? Có những ưu điểm và hạn chế nào đáng quan tâm?

Kinh tế tuyến tính (Linear Economy) là gì? Ưu nhược điểm và ví dụ

Kinh tế tuyến tính (Linear Economy) là gì?

Kinh tế tuyến tính trong tiếng Anh được gọi là Linear Economy. Đây là thuật ngữ chỉ quá trình biến đổi tài nguyên thành chất thải ra môi trường. Quá trình này dẫn tới cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên và làm ô nhiễm môi trường trầm trọng. Mô hình kinh tế tuyến tính ưu tiên việc khai thác, tiêu thụ và tiêu hủy mà không tái sử dụng.

Cách kinh tế tuyến tính vận hành

Chu trình của kinh tế tuyến tính bắt đầu từ việc khai thác tài nguyên làm nguyên liệu đầu vào cho hệ thống kinh tế. Sau đó sẽ bắt đầu sản xuất, phân phối, tiêu dùng và thải ra môi trường. Các sản phẩm do kinh tế tuyến tính tạo ra đáp ứng nhu cầu hàng ngày của người tiêu dùng, giúp nền kinh tế toàn cầu tăng trưởng nhanh và nâng cao mức sống của con người.

Thế nhưng đây là mô hình không bền vững. Khi kinh tế tuyến tính mở rộng sẽ khiến nguồn tài nguyên bị cạn kiệt. Ngược lại, môi trường cũng dần suy thoái do lượng rác thải ngày một lớn. Điều này xuất phát từ nguyên nhân các quy trình trong mô hình này là dãy tuyến tính hoàn toàn độc lập với nhau.

Đặc điểm của kinh tế tuyến tính (Linear Economy) là gì?

Kinh tế tuyến tính đã trở nên lạc hậu trong những năm trở lại đây. Một nền kinh tế theo hướng tuyến tính sẽ có những đặc điểm sau:

• Tài nguyên thường được sử dụng một lần và hoàn toàn không được tái chế, tái sử dụng.
• Rác thải từ kinh tế tuyến tính sẽ xả trực tiếp ra môi trường.
• Quy trình khai thác không giới hạn dẫn đến cạn kiệt tài nguyên.
• Chú trọng đến việc nâng cao hiệu quả sản xuất nhưng bỏ qua bảo vệ môi trường.

Kinh tế tuyến tính gây lãng phí tài nguyên

• Kinh tế tuyến tính là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu hàng đầu.

Kinh tế tuyến tính khiến môi trường suy thoái dẫn đến cuộc sống của con người bị đe dọa bởi chất độc hóa học. Hiện nay, các quốc gia đang dần chuyển sang nền kinh tế tuần hoàn với mục tiêu là tái chế các sản phẩm đã qua sử dụng. Kinh tế tuần hoàn trở thành xu thế và có khả năng thay thế kinh tế tuyến tính.

Ưu điểm của kinh tế tuyến tính

Dù lạc hậu và không được các chuyên gia kinh tế đánh giá cao nhưng kinh tế tuyến tính vẫn có một số ưu điểm. Nhờ kinh tế tuyến tính, kinh tế toàn cầu đã đạt mức tăng trưởng đáng kể trong nhiều năm. Mức sống của con người cũng đang dần được cải thiện.

Kinh tế tuyến tính giúp nâng cao mức sống của con người

Mô hình kinh tế tuyến tính vận hành đơn giản tập trung vào sản xuất và tiêu thụ hàng hóa. Vì vậy nền kinh tế này có thể đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng tối đa. Bên cạnh đó, kinh tế tuyến tính cũng thích hợp cho các doanh nghiệp có nguồn lực hạn chế bởi không tốn chi phí về môi trường.

Hạn chế của kinh tế tuyến tính (Linear Economy) là gì?

Bên cạnh những ưu điểm tuyệt vời thì kinh tế tuyến tính cũng có nhiều điểm hạn chế. Đây là nguyên nhân chính khiến kinh tế tuyến tính dần bị thay thế bởi kinh tế tuần hoàn.

Do không có giới hạn nên mô hình kinh tế tuyến tính nguồn tài nguyên sẽ dần cạn kiệt. Việc không tái sử dụng các sản phẩm cũng gây lãng phí và ô nhiễm môi trường. Rác thải sinh ra các khí độc và các phân tử hòa tan vào đất, nước ảnh hưởng đến sức khỏe con người. 

Đây được đánh giá là nền kinh tế không bền vững. Tài nguyên cạn kiệt sẽ gây ra tổn thất lớn đến tài sản của một quốc gia. Tài nguyên suy giảm ngược lại lượng chất thải không ngừng tăng lên khiến môi trường sống của con người dần bị thu hẹp. Theo ước tính, lượng tiêu thụ tài nguyên của thế giới đã tăng 190% so với 50 năm trước.

Kinh tế tuyến tính tác động lớn đến môi trường

Sự khác biệt giữa kinh tế tuyến tính và kinh tế tuần hoàn

Kinh tế tuyến tính được ví như một đường thẳng, ngược lại kinh tế tuần hoàn là một vòng tròn khép kín. Tuy nhiên kinh tế tuần hoàn lại được ưa chuộng hơn bởi sau quá trình sản xuất và tiêu thụ, sản phẩm phế thải sẽ quay lại trở thành nguyên liệu đầu vào.

Kinh tế tuần hoàn giúp giảm thiểu số lượng rác thải và không tiêu tốn nhiều tài nguyên. Khi áp dụng vào sản xuất, quy trình kinh tế tuần hoàn sẽ không gây tác động xấu đến môi trường. Sử dụng vật liệu phế thải để tái chế và làm nguyên liệu đầu vào giúp tiết kiệm tối đa chi phí, mang lại nhiều lợi ích kinh tế.

Mỗi mô hình kinh tế sẽ có những ưu và nhược điểm riêng. Tuy nhiên việc chuyển hoàn toàn từ kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn không dễ dàng. Điều này đòi hỏi nhiều chi phí cũng như thay đổi cách thức sản xuất.

Kinh tế tuyến tính (Linear Economy) là gì cực kỳ quan trọng mà các doanh nghiệp cần biết. Hiểu rõ cách thức và nguyên lý vận hành của kinh tế tuyến tính giúp bạn khắc phục những khuyết điểm để tăng năng suất hiệu quả. Bài viết được chia sẻ bởi Yuanta Việt Nam.